OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY.

Gmina Osiek to malownicza, turystyczna gmina położona w południowej części województwa pomorskiego, w powiecie starogardzkim. Mieści się ona w obrębie Pojezierza Pomorskiego, w subregionie zwanym Równiną Tucholską, w centrum rejonu etniczno - kulturowego - KOCIEWIE -. Obszar ten w całości usytuowany jest na terenie chronionego krajobrazu - Bory Tucholskie, w całości objęta programem Natura 2000, nie posiada żadnego przemysłu. W związku z tym niezwykle atrakcyjna dla turystów z bardzo zdrowym mikroklimatem żywicznych borów sosnowych.      Powierzchnia gminy wynosi 156 km2, z czego lasy stanowią ok. 75%, natomiast wody ok. 10%. Gminę zamieszkuje ok. 2500 mieszkańców skupionych w 12 sołectwach: Cisowy, Bukowiny, Lisówko, Jeżewnica, Wycinki, Markocin, Osiek, Radogoszcz, Karszanek, Skórzenno, Kasparus, Suchobrzeźnica. Siedzibą gminy jest popularne i atrakcyjne letnisko Osiek położone przy drodze wojewódzkiej nr 214 Warlubie - Kościerzyna. Dzięki usytuowaniu nad największym jeziorem Kociewia"Kałębie" zwanym "Morzem Kociewskim" o pow. 466 ha. Osiek zwany jest turystyczną stolicą powiatu starogardzkiego.  

ZARYS HISTORYCZNY

• 4000 - 1700 p.n.e. - pierwsze ślady osadnictwa;
• XIV w - dominacja Zakonu Krzyżackiego (budowa zamku na zachodnim brzegu jeziora Kałębie - zniszczony w czasie wojny trzydziestoletniej);
• 1565 - Adam Walewski, starosta osiecki wzniósł na fundamentach zamku krzyżackiego renesansowy pałac z arkadowym dziedzińcem (zburzony w  czasie potopu szwedzkiego);
• 1673 - starostwo osieckie posiadał król Jan III Sobieski;
• od 1767 - w pierwszą niedzielę po św. Rochu corocznie odbywają się w Osieku"Letnie Jarmarki";
• 1860 - 1866 - budowa kościoła p.w.św. Rocha (patrona chorych) w Osieku.

 

WARTO ZOBACZYĆ:

• neogotycki kościół p.w.św. Rocha z XIX w. w Osieku;
• liczne, drewniane kociewskie chaty podcieniowe z XIX w;
• zabytkowy budynek gospodarczy, obecnie Dom Pielgrzyma w Osieku;
• resztki muru zamku krzyżackiego w Osieku;
• zabytkowy, drewniano-ceglany kościół p.w. św. Józefa z 1926 r., drewnianą dzwonnicę, plebanię z połowy XIX w oraz drewnianą zabudowę w Kasparusie;
• jeden z największych głazów narzutowych na Kociewiu nad brzegiem jeziora Kałębie w Osieku;
• mini-zoo przy leśniczówce Kałębnica i Karcznia;
• muzeum Ziemi Kociewskiej w Wycinkach;
• "Osadę indiańską" w Radogoszczy.

CIEKAWOSTKI PRZYRODNICZE

Teren gminy Osiek szczyci się licznymi walorami przyrodniczymi. Mieści się tu 25 malowniczych, czystych, rybnych jezior oraz rzeka Wda (Czarna Woda). Te urocze jeziora, rzeki, przepływy i bagna bogate w ryby i  ptactwo wodne oraz gęste bory zasobne w leśną zwierzynę i różnorodne runo leśne zapraszają spragnionych ciszy i spokoju, miłośników przyrody oraz chętnych do aktywnego odpoczynku. Dzięki tym zaletom gmina Osiek stanowi raj dla fotografów, myśliwych, wędkarzy, żeglarzy, grzybiarzy oraz smakoszy jagód i żurawin. Są tu cztery rezerwaty przyrody: 

• rezerwat faunistyczny "CZAPLI WIERCH" o pow. 5,26 ha nad brzegiem jez. Słone. Ochronie podlegają miejsca lęgowe (kolonia ok. 30 gniazd) czapli siwej, liczne gatunki kaczek, ptaki drapieżne oraz nadbrzeżny, liczący 200 lat bór sosnowy;
• rezerwat krajobrazowy "KRZYWE KOŁO w PĘTLI WDY" o pow. 10 ha w zakolu rzeki Wdy stanowiący enklawę lasów liściastych wśród borów sosnowych. Ochronie podlega śródleśny przebieg rzeki Wdy. Ten uroczy zakątek Niemcy nazwali Paradise, zaś mieszkańcy- Paradyż;
• rezerwat ornitologiczno - florystyczny "JEZIORO UDZIERZ" o pow. 230 ha obejmujący eutroficzne Jezioro Udzierz z okolicznym obszarem torfowiskowo - szuwarowo - łęgowym i żyjącym tam ptactwem;
• rezerwat faunistyczny "ZDRÓJNO" o pow. 168 ha obejmujący kilkukilometrowy odcinek rzeki Brzezianek, jezioro Brzezianek oraz roślinność leśną i  łąkową. Ochronie podlegają siedliska bobrów, miejsca lęgowe rzadkich gatunków ptaków oraz ostoja leśnej zwierzyny.

Gmina Osiek znajduje sie w obszarze NATURA 2000

• Bory Tucholskie - Obszar obejmuje wschodnią część makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego.
• Krzewiny - Obszar leży na wysokości od 77 do 92 m npm i obejmuje:
  - najcenniejsze florystycznie, polskie torfowisko przejściowe z  elementami torfowiska wysokiego, położone koło leśniczówki Krzewiny, chronione jako użytek ekologiczny,
  - zarastające jezioro Rumacz i torfowisko z borem bagiennym chronionym jako rezerwat przyrody „Kuźnica”.
  - żyzne jezioro Udzierz chronione jako rezerwat przyrody.
• Sandr Wdy - Obszar obejmujący równinę sandrową rozciętą dolinami Wdy i jej dopływów oraz rynnami polodowcowymi i zagłębieniami wytopiskowymi.

Pomniki przyrody - 24

 

UZASADNIENIE HERBU GMINY OSIEK

Gmina Osiek znajduje się w powiecie starogardzkim (Starogard Gdański), w najbardziej na południe wysuniętej części województwa pomorskiego. Ponad 95% terenów gminy znajduje się w obrębie Borów Tucholskich, które są obszarem chronionego krajobrazu. W gminie są rezerwaty przyrody – ornitologiczny „Czapli Wierch”, leśny i krajobrazowy „Krzywe Koło”, florystyczno-faunistyczny „Zdrójno” oraz ornitologiczno-florystyczny „Jezioro Udzierz”. Ponad 72% obszaru gminy zajmują lasy, a 7% jeziora, z których największym jest jezioro Kałębie o powierzchni 466 hektarów, zwane również Morzem Kociewskim.

Najwcześniejsza wzmianka o Osieku pochodzi z 1312 r. lecz wiadomo, że wcześniej znajdował się tu nieduży gród. Po zajęciu Pomorza przez Krzyżaków, w pierwszej połowie XV w. nad jeziorem Kałębie wzniesiono niewielki zamek, który został zniszczony w czasie wojny trzynastoletniej. Na mocy dekretu królewskiego, w 1466 r. Osiek stał się siedzibą starostwa niegrodowego, lecz z braku odpowiedniej siedziby, STAROSTA REZYDOWAŁ W Borzechowie. Dopiero w 1566 r. starosta Adam Walewski uzyskał pozwolenie na założenie miasta i budowę rezydencji. Na fundamentach krzyżackiego zamku wzniesiono okazały pałac renesansowy z arkadowym dziedzińcem, zniszczonym później przez Szwedów. Przez pewien czas starostami osieckimi byli królewicz Władysław Waza (późniejszy król Władysław IV) i Jan III Sobieski. Po rozbiorach dobra osieckie zostały rozparcelowane.

W latach 20. XX wieku Osiek, dzięki swym walorom przyrodniczym, stał się miejscowością letniskową, co stopniowo przyczyniło się do rozwoju całej gminy. Po II wojnie światowej wzniesiono tu kilka ośrodków wczasowych i liczne domy letniskowe.

Walory krajobrazowe i przyrodnicze, korzystny mikroklimat, czyste wody i powietrze sprzyjają rozwojowi turystyki, agroturystyki, rekreacji i wypoczynku, które – obok wykorzystywania zasobów leśnych – są podstawą gospodarki gminy.

Dlatego w herbie gminy Osiek postanowiono symbolicznie przedstawić te walory. Zielone pole tarczy herbowej reprezentuje kompleksy leśne, a pas falisty symbolizuje wody gminy – liczne jeziora i rzekę Wdę.

Głównym godłem herbu jest postać św. Rocha, patrona miejscowej parafii, wzorowana na pomniku stojącym przez neogotyckim kościołem w Osieku.