Obszar Natura 2000 – obszar specjalnej ochrony ptaków, specjalny obszar ochrony siedlisk lub obszar mający znaczenie dla Europy, utworzony w celu ochrony populacji dziko występujących ptaków lub siedlisk przyrodniczych lub gatunków będących przedmiotem zainteresowania Europy.

Obszary Natura 2000 obejmujące teren gminy Osiek:
Bory Tucholskie
Sandr Wdy
Krzewiny

BORY TUCHOLSKIE
Data wyznaczenia: 14.11.2008 r.
Kod obszaru: PLB220009
Rodzaj ochrony: Obszar specjalnej ochrony ptaków
Powierzchnia: 322 535,90 ha
Położenie:
108 985,4 ha położonych w województwie kujawsko-pomorskim
powiat tucholski, gmina Cekcyn, Gostycyn, Kęsowo, Lubiewo, Śliwice, Tuchola;
powiat świecki, gmina Drzycim, Jeżewo, Lniano, Nowe, Osie, Warlubie
213 550,4 ha położonych w województwie pomorskim
powiat chojnicki, gmina Brusy, Czersk, Chojnice, Konarzyny
powiat bytowski, gmina Lipnica i Bytów, Studzienice, Parchowo
powiat kościerski, gmina Dziemiany, Karsin, Kościerzyna, Lipusz, Stara Kiszewa,
powiat starogardzki, gmina Czarna Woda (2 769,5 ha), Kaliska (10 304,7 ha)  Lubichowo (12 658,4 ha), Osieczna (12 282,4 ha), Osiek (15 589,5 ha), Skórcz — gmina miejska (12,2 ha), Skórcz — gmina wiejska (1 896,8 ha), Smętowo Graniczne (3 032,3 ha), i Zblewo (1 720,9 ha)

Obszar Borów Tucholskich obejmuje wschodnią część makroregionu Pojezierza Południowo-pomorskiego. W jego skład wchodzą następujące mezoregiony: Bory Tucholskie, wschodnia część Równiny Charzykowskiej, północno-wschodnia część Pojezierza Krajeńaskiego, północna część Doliny Brdy oraz północna część Wysoczyzny świeckiej. Obszar jest dość jednolitą równiną sandrową, rozciętą dolinami Brdy i Wdy oraz urozmaiconą licznymi jeziorami, oczkami wodnymi i wzniesieniami o charakterze moreny dennej. Dominują siedliska leśne, przede wszystkim bory sosnowe. Typowy obszar młodoglacjalny, obejmujący w większości jałowe piaski. Rzeźba terenu ostoi jest urozmaicona, występują tu wysoczyzny i rozległe wzgórza, liczne pagórki oraz doliny i rynny. Sieć wodna jest silnie rozwinięta (wody zajmują ok. 14% powierzchni). Ostoję odwadnia rzeka Brda wraz ze swymi licznymi dopływami, z których najważniejszym jest Zbrzyca. Wiele rzek charakteryzuje duży spadek i silny prąd. Wśród jezior liczne są jeziora przepływowe połączone z systemem wodnym Brdy; sporo jest jezior oligotroficznych i mezotroficznych, nieliczne są eutroficzne, a torfowiskom towarzyszą dystroficzne. W sumie jest ok. 60 jezior; największe Charzykowskie 1363 ha, zaś najgłębsze Ostrowite - 43 m. Lasy (ok. 70% obszaru) to głównie bory świeże, ale także bagienne i suche; występują też grądy, lasy bukowo-dębowe, łęgi i olsy. Liczne torfowiska. Grunty orne, łąki i pastwiska pokrywają ok. 15% terenu.

Celami wyznaczenia obszaru specjalnej ochrony ptaków są ochrona populacji dziko występujących gatunków ptaków, utrzymanie i zagospodarowanie ich naturalnych siedlisk zgodnie z wymogami ekologicznymi, przywracanie zniszczonych biotopów oraz tworzenie biotopów.

W ostoi występuje co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 6 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Gniazduje tu 107 gatunków ptaków. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bielik (PCK), kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), rybitwa czarna, rybitwa rzeczna, zimorodek, żuraw, gągoł, nurogęś, tracz długodzioby (PCK); w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występuje błotniak stawowy. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego łabędzia krzykliwego (do 400 osobników) i żurawia (do 1800 osobników na noclegowisku).

SANDR WDY
Data wyznaczenia: 06.03.2009 r.
Kod obszaru: PLH040017
Rodzaj ochrony: Specjalny obszar ochrony siedlisk
Powierzchnia: 6 320,75 ha
Położenie: województwo kujawsko-pomorskie, powiat świecki, gmina Jeżewo, Osie i Warlubie,
województwo pomorskie, powiat starogardzki, gmina Osieczna, Osiek, Lubichowo

Obszar położony jest na równinie sandrowej, w którą głęboko wcina się rzeka Wda i jej dopływy. W rynnach polodowcowych i zagłębieniach wytopiskowych położone są rozmaite cenne ekosystemy wodne, bagienne, leśne i nieleśne. Krajobraz w wielu miejscach silnie przekształcony w wyniku gospodarczej działalności człowieka zachował liczne walory przyrodnicze. Ukształtowany został w okresie ostatniego zlodowacenia bałtyckiego, zwłaszcza stadiału pomorskiego w wyniku bezpośredniej działalności akumulacyjnej lądolodu i erozyjnych procesów roztopowych. Dominującą formą terenu są równiny sandrowe, zbudowane z sypkich piasków z wkładkami głazów, żwirów i otoczaków. Powierzchnia sandrowa nachyla się wyraźnie w kierunku południowym. W okolicy wsi Błędno sandr leży na wysokim poziomie: 104 – 106 m n.p.m. Jedynym nieprzysłoniętym przez sandr obszarem jest swoista wyspa siedliskowa zlokalizowana na obszarze zajmowanym obecnie przez rezerwat przyrody „Brzęki im Zygmunta Czubińskiego” w Szczerkowie. Krajobraz terenu urozmaicają utwory morenowe – niewielkie pagórki wydmowe, doliny rzek, rynny glacjalne oraz wytopiska po martwym lodzie. Szata leśna jest stosunkowo młoda, liczy bowiem 11,5 – 12 tys. lat. Tuż po ustąpieniu lądolodu rozwinęła się tu bezleśna tundra, przechodząc w miarę polepszania się klimatu w formacje stepowo leśne i leśne. Rezultaty badań palinologicznych wykazują, że obecne bory sosnowe są dziełem człowieka to jednak sztucznie wprowadzona sosna zastąpiła tylko sosnę rodzimą, bez powodowania drastycznych przemian w środowisku i krajobrazie. Dzięki temu zachowały się na tym terenie układy przyrodnicze zbliżone do naturalnych, co w powiązaniu z ubogimi glebami wytworzonymi z jałowych piasków sandrowych, urozmaiconą rzeźbą terenu i dość dobrze rozwiniętą siecią hydrograficzną, tłumaczy obfitość rzadkich i ginących gatunków roślin (Boiński 1999). Na odcinku objętym obszarem Natura 2000 PLH040017 „Sandr Wdy” rzeka silnie meandruje a jej dolina wcięta jest na głębokość miejscami do 20 m w powierzchnię sandru. Rzeka Wda (zwana inaczej Czarną Wodą) charakteryzująca się dużym spadkiem rzędu 0,7200/0. Najważniejszym lewobrzeżnym dopływem Wdy jest Sobińska Struga, której długość wynosi 20 km, natomiast głębokość wcięcia w podłoże sandrowe dochodzi do 18 m. Zwierciadło wód gruntowych występuje na ogół głęboko. Podczas wiosennych roztopów lub większych opadów woda zatrzymywana jest w niewielkich zagłębieniach terenu. Klimat obszaru ma charakter przejściowy. Zaznacza się tu wpływ dwóch krańcowo różnych klimatów: kontynentalnego Europy wschodniej oraz w mniejszym stopniu klimatu morskiego Europy Zachodniej (Hohendorf 1967). Rezultatem tego są stałe wahania temperatury oraz dość częste i nagłe zmiany pogody, zarówno w okresie letnim jak i zimowym. Okres wegetacyjny trwa około 210 – 220 dni, od końca marca do pierwszych dni listopada. W okresie wegetacyjnym spada około 280 – 340 mm opadu.

W obszarze występują następujące siedliska wymienione w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej:

Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nymphaeion, Potamion,
Starorzecza zlokalizowane na terasie zalewowej Wdy, w północnej części obszaru. Rzeka ma charakter naturalny, a część starorzeczy ma stałe lub okresowe połączenia z wodami cieku. Cechą charakterystyczną dla zbiorników w obszarze jest liczne występowanie rzęsy drobnej oraz obecność żabiścieku pływającego i osoki aloesowatej. Jeziora mają charakter mezotroficzny (3 zbiorniki) i charakteryzują się stosunkowo ubogą roślinnością wodną lub typowy eutroficzny (2 zbiorniki) z bardziej zróżnicowaną strukturą florystyczną. Np. na jeziorze Brzezianek spotyka się duże skupienia grzybieni białych i grążeli żółtych (zespół Nupharo-Nymphaetum albae). W kilku miejscach rozwijają się również fitocenozy zespołu osoki aloesowatej i żabiścieku pływającego (zespół Hydrocharitetum morsus-ranae oraz niewielkie skupienia zespołu rdestnicy pływającej (zespół Potametum natantis) i rdestu ziemnowodnego (zespół Polygonetum natantis). Powierzchnia siedliska w granicach obszaru nie przekracza 2% ogólnej powierzchni siedliska w Polsce. Stopień zachowania struktury i perspektywy zachowania siedliska są doskonałe (I). Rzeka przy której wykształcają się starorzecza na tym odcinku ma charakter naturalny. Siedlisko chronione jest również w postaci rezerwatów przyrody - trzy jeziora.

Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne
W obrębie rezerwatu przyrody Dury występują najbardziej typowo wykształcone zbiorniki wodne otoczone torfowiskiem. Na lustro wody nasuwa się torfowcowe pło dywanowe z pionierskim zbiorowiskiem Caricetum limosae. Dwa potencjalne zbiorniki dystroficzne (Przerybionek i Radolinek) wykształcone są odmiennie (brak torfowisk w ich otoczeniu). Powierzchnia siedliska w granicach obszaru nie przekracza 2% ogólnej powierzchni siedliska w Polsce. Rozmieszczenie siedliska wskazano na podstawie bazy danych INVENT, planu ochrony rezerwatu przyrody Dury oraz inwentaryzacji uzupełniającej. Stopień zachowania struktury i perspektywy zachowania siedliska są doskonałe (I). Cztery jeziorka położone są w rezerwacie przyrody Dury. Zachowanie zbiorników ma istotne znaczenie dla zachowania siedliska w tej części Polski.

Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis
Dotychczas zebrane dane nie pozwalają na potwierdzenie występowania siedliska, chociaż potencjalnie jest to możliwe, szczególnie na pewnych odcinkach Wdy. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000.

Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae)
Dotychczas zebrane dane potwierdziły jedynie występowanie muraw napiaskowych ze związku  Corynephorion canescentis (śródlądowe murawy szczotlichowe) w okolicy Kasparusa i Starej Rzeki. Brak jest danych potwierdzających występowanie muraw ze związku Koelerion glaucae (śródlądowe murawy piaskowe o charakterze kontynentalnym), chociaż nie można wykluczyć ich występowania z uwagi na budowę geologiczną terenu (piaski sandrowe) oraz słabe rozpoznanie fitosocjologiczne roślinności łąkowej w obszarze. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000.

Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)
Siedlisko wykazane na podstawie inwentaryzacji BULiGL z 2007 r. Brak jest danych fitosocjologicznych potwierdzających poprawność rozpoznania siedliska. Z ogólnego rozpoznania terenowego przeprowadzonego w 2013 r. wynika, że dane nie są w pełni wiarygodne - w obrębie łąk w znacznym zakresie zostały zaklasyfikowane inne zbiorowiska roślinne m. in szuwary wielkoturzycowe. Nie mniej jednak występowanie siedliska w obszarze wydaje się pewne.

Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
Siedlisko wykazane jest w inwentaryzacji BULiGL z 2007 r. Przy czym przedmiotowe dane nie są w pełni wiarygodne. Z ogólnego rozpoznania terenowego we wrześniu 2013 r. wynika, że w obrębie stanowisk łąk świeżych zakwalifikowane zostały również płaty łąk wilgotnych oraz innych siedlisk przyrodniczych. Wymagane jest szczegółowe rozpoznanie zbiorowisk łąkowych w całym obszarze. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000.

Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)
Największe płaty torfowiska występują w okolicach miejscowości Dębia Góra. Ponadto torfowiska wysokie występują w obrębie rezerwatu przyrody Dury i Jezioro Piaseczno, na stosunkowo niewielkich powierzchniach. Torfowisko z reguły ma strukturę kępkową lub kępkowo-dolinkową, tworzy je kilka gatunków torfowców oraz rośliny naczyniowe np. modrzewnica zwyczajna Andromeda polifolia i żurawina błotna Oxycoccus palustre. W rezerwacie przyrody Dury w obrębie płatów siedliska występuje również w znacznej ilości bagno zwyczajne Ledum palustre oraz zaznacza się zwiększony udział sosny. Powierzchnia siedliska w granicach obszaru nie przekracza 2% ogólnej powierzchni siedliska w Polsce.
Rozmieszczenie siedliska wskazano na podstawie inwentaryzacji BULiGL z 2007 r., planu ochrony rezerwatu przyrody Dury oraz inwentaryzacji uzupełniającej. Siedlsko w przewadze typowo wykształcone. Miejscami zaznacza się zwiększony udział sosny, przy czym należy to uznać za cechę naturalną siedliska w obszarze. Perspektywy zachowania siedliska są dobre (I). Częściowo obiekty są chronione w rezerwatach przyrody. Ocena ogólna B

Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea nigrae),
Znany jest jedynie stan zachowania części siedliska, tworzącego pło mszarne w rezerwacie przyrody Dury. Tworzy je mszar z turzycą bagienną Caricetum limosae i przygiełką białą Rhynchosporietum albae Pozostałe stanowiska wymagają przeprowadzenia szczegółowej oceny, w tym diagnozy fitosocjologicznej. Powierzchnia względna: C Powierzchnia siedliska w granicach obszaru nie przekracza 2% ogólnej powierzchni siedliska w Polsce. Rozmieszczenie siedliska wskazano na podstawie inwentaryzacji BULiGL z 2007 r., planu ochrony rezerwatu przyrody Dury oraz inwentaryzacji uzupełniającej. Stan zachowania siedliska w rezerwacie przyrody Dury jest doskonały (I), na pozostałych stanowiskach trudny do oszacowania z uwagi na brak danych. Szanse zachowania siedliska są również doskonałe.

Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci, Caricetum buxbaumii, Schoenetum nigricantis)
Kłoć wiechowata występuje przy brzegach jeziora Piaseczno w obrębie szuwarów trzcinowych, głównie w części północnej jeziora. Nie tworzy ona zwartego szuwaru, gdzie byłaby gatunkiem dominującym, zatem siedlisko nie jest typowo wykształcone. Jest to jedyne stanowisko kłoci wiechowatej w obszarze.

Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk
Jedyne znane stanowisko siedliska w okolicy miejscowości Kasparus zostało wykazane w 2011 r. przez pracowników Regionalnej Dyrekcji ochrony Środowiska w Gdańsku. Dane w zakresie występowania oraz stanu zachowania siedliska w całym obszarze wymagają uzupełnienia. Przyjęte oceny i powierzchnia w obszarze zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000.

Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, Tilio-Carpinetum)
Siedlisko występuję w formie grądu subkontynentalnego i grądu zboczowego. Najlepiej zachowane płaty występują w rezerwacie przyrody Brzęki. Na części stanowisk silnie zaznacza się wpływ prowadzonej gospodarki leśnej, w tym m.in. obecność gatunków obcych w drzewostanie (sosny, buka) lub zaburzony został udział poszczególnych gatunków grądowych w drzewostanie (dominacja dębu). Powierzchnia siedliska w granicach obszaru nie przekracza 2% ogólnej powierzchni siedliska w Polsce. Rozmieszczenie siedliska wskazano na podstawie bazy danych INVENT z 2007 r., planów ochrony rezerwatów (Krzywe Koło w Pętli Wdy, Brzęki) oraz inwentaryzacji uzupełniającej. Struktura zachowania siedliska jest zróżnicowana. W obszarze oprócz płatów zniekształconych, występują też płaty dobrze zachowane o wysokiej różnorodności fitosocjologicznej. Możliwa jest również poprawa stanu przekształconych płatów (możliwość odtworzenia II) poprzez stopniową przebudowę drzewostanów lub eliminacje gatunków obcych.

Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne).
Siedlisko tworzą typowe zbiorowiska brzeziny bagiennej Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis i boru bagiennego Vaccinio uliginosi-Pinetum oraz lasy bagienne na torfach o niejednoznacznej przynależności fitosocjologicznej z dominacją brzozy i sosny w drzewostanie oraz trzęślicy modrej Molinia coerulae w runie (postać siedliska powierzchniowo dominująca). Typowy sosnowy bór bagienny występuje głównie w rezerwatach przyrody Dury i Zdrójno.  Powierzchnia siedliska w granicach obszaru nie przekracza 2% ogólnej powierzchni siedliska w Polsce. Rozmieszczenie siedliska wskazano na podstawie bazy danych INVENT z 2007 r., planów ochrony rezerwatów oraz inwentaryzacji uzupełniającej. Perspektywy zachowania siedliska są dobre a poprawa stanu (w zakresie stosunków wodnych) możliwa przy średnim nakładzie środków.

Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
Reprezentatywność: B Występuje wzdłuż cieków wodnych, głównie na małych kilkuarowych płatach, głównie w postaci łęgu jesionowo-olszowego Fraxino-Alnetum (91E0-3) który występuje np. w rezerwacie przyrody Zdrójno – na północnym brzegu jeziora Brzezianek i wzdłuż rzeki Brzezianek. Generalnie na całym obszarze w obrębie siedlisku dominuje olsza czarna Alnus glutinosa, sporadycznie obecne są inne gatunki (świerk, wiąz). Runo wyróżnia się obecnością takich gatunków jak Chrysosplenium alternifolium, Impatiens noli-tangere, Geum rivale Solanum dulcamara, Circaea alpina Powierzchnia względna: C Powierzchnia siedliska w granicach obszaru nie przekracza 2% ogólnej powierzchni siedliska w Polsce. Rozmieszczenie siedliska wskazano na podstawie bazy danych INVENT z 2007 r. oraz inwentaryzacji uzupełniającej. Stan zachowania: B Siedlisko zajmuje stosunkowo niewielkie powierzchnie wzdłuż cieków wodnych, miejscami siedlisko wykazuje oznaki przesuszenia (naturalne uwarunkowania terenowe) lub obecny jest świerk w drzewostanie. Perspektywy zachowania siedliska są dobre, a istniejące zniekształcenia łatwe do eliminacji (wycinka gatunków obcych w ramach działań gospodarczych).

W obszarze występują następujące gatunki roślin wymienione w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej:

Lipiennik Loesela Liparis loesela
Brak jest danych w zakresie występowania populacji gatunku, jednakże na obszarze występują właściwe dla niego siedliska. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000.

Haczykowiec błyszczący Hamatocaulis vernicosus (Sierpowiec błyszczący Drepanocladus vernicosus)
Występowanie mchu haczykowca błyszczącego zostało stwierdzone 23 września 2011 r. w trakcie wizji terenowej, przez pracowników Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Gdańsku. Stanowisko zlokalizowane jest w okolicy miejscowości Kasparus w obrębie siedliska 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk. Zasoby populacji gatunku nie są znane.

W obszarze występują następujące gatunki zwierząt wymienione w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej:

Traszka grzebieniasta Triturus cristatus
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku. Występowanie gatunku wykazane jest w Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictw: Lubichowo, Osie i Trzebciny a także w dokumentacji do planu ochrony Wdeckiego Parku Krajobrazowego, jednakże nie wykazana jest precyzyjna lokalizacja występowania traszki grzebieniastej. Jedyne zweryfikowane stanowisko znajduje się w północnej części jeziora Brzezianek (rezerwat Zdrójno). Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000.

Kumak nizinny Bombina bombina
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże jego występowanie w obszarze jest pewne. Występowanie gatunku zostało wykazane w dokumentacji do planu ochrony dla w rezerwatu przyrody Krzywe Koło w Pętli Wdy, Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictw Lubichowo, Osie i Trzebciny a także w dokumentacji do planu ochrony Wdeckiego Parku Krajobrazowego bez wskazania lokalizacji. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000.

Boleń Aspius aspius
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000. Gatunek licznie występujący w Zalewie Żurskim i rzece Wdzie na odcinku Tleń-Stara Rzeka. Często obserwowany w trakcie żerowania przy powierzchni wody, co potwierdzają wędkarze i pracownicy Wdeckiego Parku Krajobrazowego.

Różanka Rhodeus sericeus amarus
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru natura 2000. Obserwacje prowadzone przez wędkarzy i pracowników Wdeckiego Parku Krajobrazowego wskazują obecność stanowisk różanki w obszarze Natura 2000, w południowym odcinku rzeki Wdy.

Piskorz Misgurnus fossilis
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru natura 2000. Występowanie wykazane w dokumentacji do planu ochrony Wdeckiego Parku Krajobrazowego i Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictw Trzebciny i Lubichowo bez wskazania precyzyjnej lokalizacji stanowisk tego gatunku. Obserwacje przekazane ustnie przez wędkarzy i pracowników służby Wdeckiego Parku Krajobrazowego wskazują obecność piskorza w Sobińskiej Strudze i rzece Wdzie.

Koza Cobitis taenia
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru natura 2000. Występowanie wykazane w dokumentacji do planu ochrony Wdeckiego Parku Krajobrazowego bez wskazania lokalizacji. Ze względu na skryty tryb życia rzadko obserwowany przez pracowników Wdeckiego Parku Krajobrazowego i wędkarzy na rzece Wdzie i Sobińskiej Strudze.

Głowacz biało płetwy Cottus gobio
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru natura 2000. Występowanie wykazane w dokumentacji do planu ochrony Wdeckiego Parku Krajobrazowego i Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictw Trzebciny i Lubichowo bez wskazania precyzyjnej lokalizacji. Ze względu na skryty tryb życia rzadko obserwowany przez pracowników Wdeckiego Parku Krajobrazowego i wędkarzy w miejscowości Stara Rzeka na rzece Wdzie.

Skójka gróboskorupowa Unio crassus
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000. Występowanie wykazane w dokumentacji do planu ochrony Wdeckiego Parku Krajobrazowego i Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Trzebciny bez wskazania precyzyjnej lokalizacji. Obserwacje prowadzone przez wędkarzy i pracowników Wdeckiego Parku Krajobrazowego wskazują obecność stanowisk skójki gruboskorupowej w granicach obszaru, w południowym odcinku rzeki Wdy.

Motyl dzienny Czerwończyk nieparek Lycaena dispar
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru Natura 2000. Gatunek licznie występujący w pobliżu łąk przylegających do rzeki Sobińskiej Strugi i Wdy na odcinku Tleń-Łuby. W okresie letnim często obserwowany przez pracowników Wdeckiego Parku Krajobrazowego.

Bóbr europejski Castor fiber
Bóbr europejskim występuje równomiernie na terenie całego obszaru w dolinach rzecznych i przy brzegach jezior (17 stanowisk). Przyjmując że statystycznie na jedno stanowisko przypada średnio 3,7 osobnika, ustalono, że na badanym obszarze występuje około 60 przedstawicieli tego gatunku, co stanowi 2% populacji krajowej. Dane uzyskano na podstawie inwentaryzacji stanowisk tego gatunku przeprowadzonej na potrzeby PZO w dniach 15-18.10.2013 z wykorzystaniem informacji z planu ochrony Zdrójno (gdzie bytuje 1 rodzina (ok. 3-4 osobniki) oraz wcześniej prowadzonych inwentaryzacji wykonanych przez Wdecki Park Krajobrazowy.
Nadleśnictwa: Osie, Trzebciny, Lubichowo i Dąbrowa. Obszar zapewnia optymalne zasoby pokarmowe, co w połączeniu z brakiem zagrożeń dla populacji jak i długim okresem zajmowania tych terenów gwarantuje trwałość występowania gatunku w obszarze.

Wydra Lutra lutra
Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla gatunku. Przyjęte oceny zostały oszacowane w trakcie ustanawiania obszaru natura 2000. Występowanie wykazane w Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Trzebciny i Nadleśnictwa Osie oraz w danych z inwentaryzacji LP 06/07. Obserwacje pojedynczych osobników nad jeziorem Piaseczno, jeziorem Miedzno i przy rzece Wdzie potwierdzone przez pracowników Wdeckiego Parku Krajobrazowego. Informacje o występowaniu wydry są również zwarte w dokumentacji do planu ochrony rezerwatu Krzywe Koło w Petli Wdy.

Wilk Canis lupus
Występowanie wilka zostało wykazane w Programie Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Lubichowo. Obserwacje pojedynczych osobników potwierdzone zostały przez pracowników służby leśnej nadleśnictw Osie i Trzebciny oraz Wdeckiego Parku Krajobrazowego. Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku.

Mopek Barbastella barbastellus
Występowanie gatunku stwierdzono na podstawie wykonanych badań fauny hiropterologicznych przeprowadzonych w 2010 r przy użyciu detektora dźwięku. Wyniki badań zawarte są w publikacji „Nietoperze Wdeckiego Parku Krajobrazowego”. Występowanie mopka wykazane jest również w Planie Ochrony Przyrody Nadleśnictwa Lubichowo. Brak jest danych w zakresie wielkości populacji gatunku, jednakże na obszarze występują siedliska właściwe dla tego gatunku (dolina rzeczna z drzewostanem liściastym powyżej 60-tego roku).

Trzepla zielona Ophiogomphus cecilia
Gatunek wykazano na terenie rezerwatu Zdrójno na otwartych terenach łąkowych wzdłuż rzeki Brzezianek (Projekt Planu Ochrony rezerwatu przyrody Zdrójno, Gdynia 2012 r.).

KRZEWINY
Data wyznaczenia: 06.03.2009 r.
Kod obszaru: PLH040022
Rodzaj ochrony: Dyrektywa siedliskowa
Powierzchnia: 498,98 ha
Położenie: Województwo kujawsko-pomorskie, powiat świecki, gmina Nowe i Warlubie 
Województwo pomorskie, powiat starogardzki, gmina Osiek

Obszar Natura 2000 PLH040022 Krzewiny zlokalizowany jest na wschodnim skraju mezoregionu Borów Tucholskich (314.71) (Kondracki 2009) w obrębie dorzecza Mątawy, w jej górnym biegu. Zgodnie z podziałem geobotanicznym Polski (Matuszkiewicz 2008) obszar położony jest w Prowincji Środkowoeuropejskiej, Podprowincji Środkowoeuropejskiej Właściwej, Dziale Mazowiecko-Poleskim (E), Poddziale Mazowieckim (E), Krainie Chełmińsko-Dobrzyńskiej (E.1), Okręgu Wysoczyzny Świeckiej (E.1.1) i podokręgach Osieckim (E.1.1.c) oraz Warlubskim (E.1.1.d). Obejmuje trzy cenne z przyrodniczego punktu widzenia obiekty:
- rozległe torfowisko przy leśniczówce Krzewiny (użytek ekologiczny) - torfowisko przejściowe, miejscami z elementami torfowiska wysokiego,
- eutroficzne jezioro Udzierz (rezerwat przyrody „Jezioro Udzierz”) oraz dystroficzne jezioro Rumacz z zarastającym je torfowiskiem z borem bagiennym (rezerwat przyrody „Kuźnica”),
- niewielkie torfowisko przejściowe na południe od Jeziora Łąkosz (rezerwat przyrody „Osiny”).

Dla obszaru Natura 2000 procedowana jest zmiana granic obszaru. W dniu 14 marca 2019 r. Minister Środowiska, po uzyskaniu zgody Rady Ministrów (uchwała z dnia 8 lutego 2019 r. w sprawie wyrażenia zgody na przekazanie Komisji Europejskiej dokumentu "Lista zmian granic obszarów Natura 2000", M.P. z 2019 r., poz. 208), przekazał Komisji Europejskiej listę proponowanych zmian obszarów mających znaczenie dla Wspólnoty. Po akceptacji KE granice obszaru i informacje zawarte w SDF zostaną zaktualizowane. W odniesieniu do terenów przewidzianych do włączenia w granice obszaru Natura 2000 wymienionych w ww. uchwale RM zastosowanie ma art. 33 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody. Przebieg zmienianej granicy dostępny jest w geoserwisie (http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/).

Siedliska przyrodnicze:
Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami Nymphaeion, Potamion. Siedlisko obejmuje jezioro Udzierz i zajmuje powierzchnię ok. 134,56 ha. Jest to silnie zarastające, zamulone, wypłycone jezioro o głębokości 1-1,5 m, otoczone terenami bagiennymi z dominacją pałki szerokolistnej. Charakteryzuje się znaczną różnorodnością zbiorowisk roślinnych. Jezioro jest bogate w roślinność wodną pływającą, jak i zanurzoną. W centralnej części zbiornika licznie występuje zespół rogatka sztywnego Ceratophylletum demersi, często Potametum filiformis. Pospolicie występuje też Hydrocharitetum morsus-ranae i Lemno-Spirodeletum polyrrhizae. W zewnętrznych partiach jeziora dominuje osoka aloesowata Stratiotes aloides, tworząca pasy w sąsiedztwie szuwaru trzcinowego lub pałkowego szerokości kilkudziesięciu metrów. W tej strefie występuje też Sparganietum erecti. Najcenniejsze zbiorowisko to Nupharo-Nymphaeetum. Poza tym występują: Typhetum angustifoliae, T. latifoliae, Phragmitetum australis, Stratiotetum aloidis, Scirpetum maritimi. Wzdłuż linii brzegowej, trudnej często do ustalenia, występują też płaty turzycowisk: Caricetum elatae, C, gracilis, C. paniculatae. W otoczeniu siedliska występują lasy o charakterze olsów i łąki, z których część wyłączono z użytkowania rolniczego. Obserwuje się tam ekspansję ziołorośli łąkowych ze związku Filipendulion.

Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne. Siedlisko reprezentowane jest przez Jezioro Rumacz. Jest to dość płytkie jezioro (około 3,5 m) o powierzchni 11,77 ha. Wzdłuż jego brzegów, w toni wodnej rozwijają się płaty z Potamogeton natans, Nuphar pumila i Nympaea alba. Przy brzegach jeziora występują zwarte płaty z Calla palustris, Menyanthes trifoliata i Comarum palustre. W fitocenozach znaczny udział mają Sphagnum palustre i S. squarrosum.

Torfowiska przejściowe i trzęsawiska na niżu. W obrębie obszaru siedlisko występuje w kilku płatach. W rezerwacie „Osiny” zajmuje środkową część torfowiska oraz jest obecne na wschodnim krańcu, gdzie jest reprezentowane przez zespół Rhynchosporetum albae typicum. W płacie dominują mchy torfowce, głównie Sphagnum rubellum, S. magellanicum i S. fallax. Z roślin naczyniowych występują tu: Carex lasiocarpa, C. rostrata, Rhynchospora alba, Eriophorum angustifolium, E. vaginatum, Menyanthes trifoliata, Scheuchzeria palustris, Andromeda polifolia, Drosera rotundifolia, Oxyccocus palustris, Viola palustris. Występuje też Hammarbya paludosa. Z gatunków rzadkich w płacie nie stwierdzono podawanego stąd wcześniej Liparis loeselii, Drosera anglica i D. intermedia. Większość powierzchni siedliska podlega nadmiernemu zarastaniu trzciną Phragmites australis. Prawie wszystkie płaty z udziałem trzciny podlegają intensywnemu zarastaniu Alnus glutinosa, szczególnie w obwodowej części. W środkowej części torfowiska dominuje Betula pubescens. Gatunki te wkroczyły również na jeszcze odsłonięte płaty siedliska. Występuję tam również Pinus sylvestris. Na uroczysku Krzewiny (użytek ekologiczny) siedlisko jest w większości odsłonięte z umiarkowaną liczbą zakrzewień. Poza dominacją mchów z rodzaju Sphagnum występują tu: Carex lasiocarpa, C. rostrata, Rhynchospora alba, Eriophorum angustifolium, E. vaginatum, Menyanthes trifoliata, Scheuchzeria palustris, Andromeda polifolia, Drosera rotundifolia, Oxyccocus palustris, Viola palustris, Comarum palustre, Equisetum palustre, Agrostis stolonifera, Lysimachia thyrsiflora, Carex echinata, Calamagrostis stricta i inne. Torfowisko Krzewiny jest słabiej uwilgotnione. Od strony leśniczówki Krzewiny widoczne są ślady kurczenia się zasięgu torfowiska. Również tutaj obserwuje się dość duże płaty z Phragmites australis oraz zakrzewienia Alnus glutinosa i Betula pubescens. Na północnozachodnim obrzeżu jeziora Udzierz siedlisko zajmuje niewielką powierzchnię. Skład gatunkowy jest podobny jak w pozostałych płatach, jednakże obserwuje się intensywne wkraczanie Phragmites australis, Alnus glutinosa oraz turzyc.

Dominują mchy z rodzaju Sphagnum występują i typowe gatunki torfowisk przejściowych, a większość powierzchni torfowiska jest odsłonięta. Na stanowiskach jezioro Udzierz i Osiny większość powierzchni siedliska podlega nadmiernemu zarastaniu trzciną Phragmites australis. Prawie wszystkie płaty z udziałem trzciny podlegają intensywnemu zarastaniu Alnus glutinosa i Betula pubescens. Stan zachowania zły. Stopień zachowania funkcji – średnie i słabe perspektywy Postępujący proces zarastania płatów siedliska krzewami i drzewami oraz ekspansja trzciny na stanowiskach jezioro Udzierz i Osiny dają słabe perspektywy zachowania siedliska. Na stanowisku Krzewiny w czasie 10 lat perspektywy zachowania są dobre. Możliwość renaturyzacji – trudna lub wręcz niemożliwa Zaawansowany stan przemian sukcesyjnych obecnie nie ma możliwości skutecznego przeciwstawienia się tym procesom, a tym samym polepszenia stanu siedliska.

Bory i lasy bagienne

Sosnowy bór bagienny
Bór bagienny występuje w rezerwacie „Kuźnica” od strony jeziora Rumacz. Obficie rosną tu Vaccinium uliginosum oraz Ledum palustre. Dość licznie występują Vaccinium myrtillus i Deschampsia flexuosa. Z mchów z rodzaju Sphagnum występują: S. apiculatum i S. acutifolium. W drzewostanie zaznacza się znaczny udział Pinus sylvestris w fazie terminalnej (około 157 lat). Znaczny udział w drzewostanie ma Betula pubescens i rzadziej Betula pendula. W pozostałej części siedliska dominuje Betula pubescens. Tam dość licznie, w runie występuje Lycopodium annotinum. Poza tym spory udział mają: Dryopteris dilatata, D. carthusiana i Pteridium aquilinum. W warstwie krzewów Pinus sylvestris, Betula pubescens, B. pendula i Frangula alnus. Widoczne jest nieznaczne przesuszenie siedliska.
Względna powierzchnia C Powierzchnia w obszarze wynosi około 9,84 ha. Stanowi to ok. 0,04% zasobów siedliska w Polsce (25000 ha – Matuszkiewicz 2001).
Stan zachowania B Stopień zachowania struktury - dobry Siedlisko w dobrym stanie zachowania, ale obserwuje się zbyt małe występowanie mchów torfowców. Stopień zachowania funkcji - dobry Nie są wymagane działania z zakresu ochrony czynnej Możliwość renaturyzacji – możliwa przy średnim nakładzie sił i środków.
Ocena ogólna B W ocenie ogólnej przypisano najwyższą wagę wskaźnikom stopnia zachowania struktury i funkcji, w drugiej kolejności - reprezentatywności. Na obniżoną ocenę ma wpływ zbyt małe występowanie mchów torfowców.